Bu payız kəndimizi fəlakət yavaş-yavaş, özü də ayaqdan haqladı. Öz xəstə ürəyinin ağrısından baş aça bilməyən bu qərib elimiz bir də onda ayıldı ki, özü boyda bir fəlakət basıb salıb onu  dizinin altına. İyirmi beş il əvvəlki payız kimi bu payız da kəndimizdə bomba səsini ancaq uzaqdan eşitdik, özü də lap çox uzaqdan. Elə ona görə idi ki, anaların uşaqlarını aldatması üçün çox nağılı var  idi. "Ən pis şeylər həmişə uzaqda baş verir axı...” Ancaq, bu dəfə bomba səsi uzaqda eşidildiyi qədər də, kədərin ağır qoxusunu elə lap yaxında – ənsəmizin dibində hiss etdik. Bu iyirmi beş ildə ilk dəfə kəndimizi bu qədər aciz və köməksiz görürdüm. Elə buna görə də kəndin başbilənləri  "bu payız o payızdan deyil, deyəsən” demişdilər. Kəndimiz özü kimi sonuncu ala qarğasını, elə bu payız, sonuncu dəfə, kəndin düz ortasından sivişib keçən asfalt yolun üstündə görmüşdü.

Həyətimizin barını-bərəkətini bu qarğa aparmayacaqdı onsuz. O qonaq idi. Özü də allah qonağı. Bir gün kəndimizin aşağısındakı məscid çinarına qonaq gələrdi, bir gün də bizə. Odur ki, qarğadan qorxmazdıq. Bu gəldi-gedər qonağa qapı açardıq. Verdiyinə şükür! "Qışa təpə-dırnaq bəs edəcək bu ceviz” – əmim bunu deyib babamı yuduğu qoz ağacının düz dibindəki üç-dörd cevizin üstünü xəzəlləyib örtdü . Dedi  - qalsın qarğalara. Ürpənməyə macal tapmamışdım ki, babamın kəndimizin girəcəyindəki qəbiristanda uyuduğunu yadıma salıb toxtadım. Odur ki, rahat olmaq olar. Özümü ələ alıb, yüngüllüyəndən sonra dərhal keçdim heyva ağacının altındakı samovarın başına. Babam ölüb. Ölübsə lap əla!  Əsas olan, o xəzəllərin altındakı babam deyil. Vəssalam!

Kəndimizin sonuncu qarğası həyətimizdən götürdüyü cevizi kəndin düz ortasından sivişib keçən asfalt yola  çırpmağa macal tapmamış ögey qardaşım Sərvər əsgərlikdən qayıtdı. Bilmədim qayıtmaq necə olur, özünü qapıdan içəri qaranəfəs soxmaq necə? Əgər buna qayıtmaq demək olarsa, onda qayıtdı. Nə də olsa uzun zaman idi ki, biz qayıdan insan görməmişdik. Bircə gedənlər vardı. Bir də peşman olub gələnlər. Bu kəndə axırıncı dəfə kim qayıtmışdı, yəqin, bir nənəm xatırlayar. Sərvər əsgərlikdən qayıdıb gördü ki, kəndin cavanları daha qovaq ağacının altına yığışmır. O gördü ki, indi daha kövrəlməyin yeri yox. Və qayıdıb gördü ki, nə yumurtasını yediyimiz boz kürt var, nə də onun illərcə yumurtladığı çəpər. Çəpərimizi uçuranlar onun ətəklərindəki bənövşəni görməmişdilər. Yoxsa, bilərdilər ki, bütün bu zamanlarda, bütün  bu kəndin yerinə elə bizim həyətin bənövşələri, elə düz bu çəpərin dibindən nəfəs alıb.

  Əvəzində isə həyətimizi balıq iyi bürümüşdü. Elə bürümüşdü ki, birdən-birə  ürəyim qalxdı. Az qaldım qusam. Hansı ki, mənim ürəyim bir daha belə belə, uzun illər sonra – əsgərlikdə, yatmağa yox, yeməyə getdiyimiz əsgər yataqxanasında qalxmışdı: Məmmədov, Alışov, Balayev, Sarayev. İlahi, bu qədər adam olar? Adamı cəhənnəm, bu qədər adama dözmək olar? Bəs bu çürümüş-iylənmiş nəsil-nəsil yığıntıları neyləyəsən?! Ürəyim az qaldı sinəmdən qan əvəzinə özünü vurub çıxarsın. Özümü birtəhər çölə çatdırıb torpaq təpəciyin dibinə öyüdüm. Kürəyimi söykədiyim torpaq təpəsinin arxası düşmən, önü isə tanımadığım insanlarla dolu idi. Soyuq tər basmışdı məni. Elə tərlədim ki, dedim bu dəqiqə kürəyimin təri bu torpaq təpəciyi isladıb bir əlcə edəcək, yığacaq əlimə, ovcuma. Başımı qaldırsam çölümdəki düşmənlərim görəcək, əysəm torpağım boğacaq məni. İçim-içalatımın qarışıb suladığı torpağım. Odur ki, özümə gəlib qayıtdım yataqxanaya. Gecə ağır olacaqdı. Ucuz, filtirsiz siqaretlərdən çəkib gecəni səhərə çıxa biləcəmmi, bilmirdim.

 Nə duzundan yarına bilən, nə şəkəriylə barışan səksən iki yaşlı şəkər xəstəsi Şəkər nənəmin bir qrafin su  istədiyinə qulaq kəsildim.

Dedi -  bilmirəm ciyərim yanır, ya ürəyim, amma su verin, su! Yoxsa bu yanğı qor kimi qovuracaq məni.

Yazıq arvad. Nə bilsin ki, suyunu içib susuzluğunu yatırmaq istədiyi çaydan tutmuşdu balığı atam. O yazıq da elə həmən suyun balığını yemişdi!

  Sərvər dedi ki, daha onu illərdir yuxularında bezar salan kabusu bilmərrə yoxa çıxıb. Neçə vaxtdır ki, gəlmir yuxusuna. Bilmirəm bilirdimi, ya yox, Əliyusif dayı uzun illərdən sonra məktəbimizin qapısındakı dükanı yenidən açmışdı. O dükanı ki, mən illər əvvəl o dükanın yanında qonşumuzu davaya çağırmışdım. Özü də çinarın altına. Yazıq ağac. Müqəddəs ağac. O ağac ki, bu oğraşlığıma şahid olmaq istəməmişdi. Mən isə cinayətimə şərik kimi bu müqəddəsi seçmişdim. Yaxşı ki, nə qonşum, tayım-tuşum və ən yaxın dostum ora getdi, nə mən. Elə bu davamız da başladığı kimi də bitdi. Odur- budur, qardaşım Sərvər uzun illər o yuxudan şikayətləndi.

- Məni rahat buraxmır bu dükan, elə hey yuxuma girir, - deyirdi.

Yuxusu çin olmuşdu. İndi o dükan yenə var. Çinar ağacı da həmçinin. Dünya durduqca Çinar ağacı da var olacaq. Elə dünyamız da. Təki dünyamız salamat olsun.

  Ömrünün ahıl yaşında daha nələri görəcəkmiş, nələr eşidəcəkmiş nənəm?! Nə lazım idisə hamısını eşitmiş, görmüşdüsə, bəs niyə ilin-günün bu çağında – gözlərinin nurunu saçlarına ötürdüyü ömrünün bu payız ilində eşitdi ki, qonşumuz Mədinə xala iyirmi il əvvəl öz əli ilə toxuduğu xalçanı Gəncə bazarından elə öz puluna alıb. Ara qızışdı, dava başladı, hamı hər şeyini götürüb tərk etdiyi torpaqlarında illaha ki nəyisə yaddan çıxarıb qoydu. Özü  də bu unutduğu şey nə idisə, həyatındakı ən müqəddəs şey də o olmalı idi haqq-hesabda. Hər şey cəhənnəm. Mədinə xalanı incidən öz əli ilə toxuduğu o xalçanı illər sonra öz pulu ilə Gəncə bazarından alması deyildi. Onu yandıran o idi ki, o, bu illər ərzində özünümü aldatmışdı yəni? Yəni, illərcə ağlayıb-sızlayıb gözünün qorasının tökdüyü o xatirələrinin çox yox, səksən manatamı satmışdılar? Nə bilmək olar? Bəlkə, haçansa torpaqlarımız alınar, yenə qayıdar Mədinə xala öz ata-baba evinə, yenə üstündə ilmələri ilə pişik kimi oynadığı xalçasını toxuyar, amma bu dəfə nə olur olsun, o xalçasını unudub evdən getməzdi. Nə olur olsun getməzdi.

  - Allah sənə ömür versin ay Şəkər xala. Görüm qada-bala nədi bilməyəsən. Daim, sənin nəfəsin bu ocağı qızdıra elə. Sən ki bu xalçanı aldın, sən ki bu çətin vəziyyətdə mənə kömək əli uzatdın, allah min əvəzini versin.

- Nə ömür-ömür danışırsan ay Mədinə, mənimkisi ömürdən keçib. Mənə ölüm dilə sən, ölüm. Xalçan sənə ömür versin, mənə ölüm.

 Ölü pulunun sonuncu qəpiyinə kimi yığıb bu xalçanı nənəm aldı.  Mədinə xalanın ömrü artdı, nənəmin ölümü. Və nənəm bundan sonrasını düşünmədi heç. Sonuncu arzusu yerinə yetmişdi çünki.  Öləndə onu bükməyə xalçamız vardı.  Və bu xalça onu büküb-büküb bu dünyadan gizləyəcəkdi.

 

***

 

  Kəndimiz sürüşmə sonasına düşmüşdü.  Kənd ev-ev, küçə-küçə gedirdi torpağın altına. Yaxşı ki, biz kəndin ayağında yox, başında yaşayırdıq.  Biz başın zillətini çəkən ayaq olmadıq.  Biz ağrıyan başın özü  olduq. Və o qanlı-qadalı illərin, ağrılı-acılı günlərin birində qəfil Sərvər hiss etdi ki, o, bu kənddə darıxacaq.  Odur ki, bir tədbir görmək lazım idi.  Müharibədən ona yadigar qalan ömürlük şikəst ayağını sürüyə-sürüyə götürüb apardı.  Onda biz daha qorxmadıq. Çünki bilirdik ki, gedəcəyi yer yoxdur. Amma nə edəcəkdi, onu bilmirdik. Odur ki, maraqla diqqət kəsildiyimi görüb dedi:

- Gəl!

  Atamın oğlu bu illər ərzində necə dəyişmişdi ilahi! Qəddi-qaməti çox iri idi. Baxanda ayağını çıxmaq şərti ilə yaraşıqlı demək olardı. Ayağını bədəninə aid etməsək, hətta deyərdin çox yaraşıqlıdır. Amma daha o nəhəng bədəndən qorxmurdum. Nə səsi əvvəlki kimi məni titrədir, nə də gözləri canıma üşütmə salırdı. Düzdü, hələ də mənə soyuq yanaşsa da, hiss edirdim ki, özü də bezib artıq. Gec də olsa yəqin başa düşmüşdü ki, atam onun sözü ilə nə ikinci dəfə evləndiyi anamı boşayacaq, nə də məni – ögey qardaşını onun ayağına verəcəkdi. Sərvər taleyi ilə barışmağa məcbur olmuşdu. Bizim tərəfdə insanlar taleyinə asi çıxa bilmir. Ya onunla barışır, ya da ona uduzurlar. Vəssəlam! Bizim taleyimiz daim bizim qaça-qaçda, qova-qovda olduğumuz bir məzhəkədir. Ciddi adamlar ona heç vaxt baş qoşmur.

Küllüyün arxasında eşələnən iri sağsağanı göstərib dedi:

- Bilirsən, onun nə xeyirli əti var?

Bilirdim.

- Bilirsən ki, sağsağanı heç bir tələ ilə tutmaq olmur?

Bilirdim.

- Bilirsən ki, mən bunu uşaq vaxtı bir kitabdan oxumuşam?

Bilirdim.

- Bilirsən ki, o sağsağanı, o da olmasa, cəhənnəm, başqasını tutub ətindən nənəyə yedirtsək bəlkə də arvad sağalar? Yazıq arvad, görmürsən necə əziyyət çəkir?

Bilirdim. Bilirdim. Bilirdim. Lənət olsun ki, mən hər şeyi bilirdim. Yaşımdan çox bilməyə məcbur idim. Yaşaya-yaşaya öyrənmək nəsib olmamışdı mənə. Öyrənə-öyrənə yaşamışdım bugünəcən. Ona görə də hər şeyi bilmək nəsib olmuşdu payıma. Yaşımdan çox qabağa qovdular məni.

- Yaxşı, gözünün qorasını tökmə yenə!

Sükut.

- Arvada baxanda ürəyim ağrıyır lap. Biz nənəmizi uşaqlıqdan çox istəmişik. Düzdü, hər kəs gec-tez öləcək. Hələ davada cavan-cavan ölən dostlarımı görəndən sonra ölüm zad-söhbəti, ümumiyyətlə,  məni heç maraqlandırmır. Qoca arvaddı. Yaşadığını yaşayıb, bundan sonrası da ki, qurban olum allaha, haqqdı. Amma, bir yandan da fikirləşirəm ki, nə bilmək olar, allah verən ömürdü - nə qədər yaşadı?  Heç olmasa qoy biraz gün görsün.

- Dava çox pis şeydir?  – qolumu burnuma çəkib hıçqırtılı səslə soruşdum.

- Hə, bəs nədir?  Hələ davadan da pisi, onu gətirdiyi zir-zibillərdir. Təsəvvür elə, heçnə yolunda getmir.  Heçnə sən istəyən kimi olmur.  Ən əsası da, istədiyin qədər yata bilmirsən bu müddəti. Nəysə, sən belə işlərə baş qoşma. Bunlar boş şeylərdir.  Gedək!

Mən yetmiş yaşım üçün nəzərdə tutmuşdum təəcüblənməməyi. Amma niyəsə, gəldi bu cavan yaşımda, özü də qaranəfəs , qaça-qaçda, qova-qovda tutdu məni.  Haraya qaçırsan qaç, özün də yaxşı bilirsən ki, gedib qayıdacağın ən uzaq yer elə yeddi ilə yetmiş arasıdır.  Şayət mən dörd tərəfinin uçurum olduğu, özünümü, yoxsa bizimi bütün dünyadan qoruyurmuş kimi gizləndiyini sanıb, inandığı bu yalanla bizi də aldatdığını sanan, saf və sadəlövh bu kəndimizdən kənarda da bir vətənimiz olduğunu unutmamışdım. Odur ki, rəqəmlər arası bir dünyada var olmaq həm də acı bir istehzadır.  Fanilik - bu faniliyi heç cür ört-basdır edə bilməyən, ovundurmaqdan daha çox qıcıqlandıran yaşama ehtirası. Mənim üçün vətən, sevginin hələ də niyə və nə üçün var olduğunu bilməyənlərin ölkəsidir.  Tarixin bu keşməkeşli vaxtında, (hərçənd ki, mən heç bir digər zamanları  görməmişəm - nə keçmişi, nə də gələcəyi) başımıza gələnlərə hələ də seyirci gözü ilə baxmaqdayam. Odur ki, yayında da, qışında da heç vaxt hüzurunu tapa bilmədiyimiz, ikiəlli göyə dikilib qalan qocaların ümidinə bənzər bir ümidlə gözlədiyimiz payızında daha heçnəyin əvvəlki kimi olmayacağından qorxub ürkmüş kimi yavaş-yavaş kəndin içindən sivişib çıxmağa can atan yollarına baxdıqca canımı üşütmə tuturdu. Bu yol bizi hara aparır? Soruşmağa utandım qardaşımdan. Qorxurdum ki, məni sarsaq və boş-boş danışan yanşağın birisi adlandıracaq. Halbuki, mən  bu illər ərzində onun yanında ağzımı belə açıb danışmağa cəsarət etməzdim. Görünür, insan təkcə danışanda sarsaqlamırmış. Bəzən susmaq da ağılsızlıq əlamətidir. Sükut da nəvaxtsa  iyrənc görünə bilərmiş. Ya da mən iyrəncliyimi gizlətmək üçün susmağa üstünlük vermişdim. Bax bunu bilmirdim.

- Vallah, bu yol məni qorxudur, gəl qayıdaq!

- Nə mızıldayırsan dodaqlarının altında? Böyüyüb yekə kişi oldun, hələ də düz-əməlli danışmağı öyrənmədin. Nə deyirsən, möhkəm de görüm?

- Biz hara gedirik?

- Gedək məscidə!

- Orda sağsağan olmaz. Olsa-olsa qara qarğa olar. Onu da tuta biləyəcəyik.

- Rəhmətliyin nəvəsi, ilin-günün bu vaxtında qara qarğa nə gəzir buralarda? Qara qarğa o vaxt olub, onu da Ağakərim dayı atın belində tüfənglə vurub.  Özü də qoşalüllə  tüfənglə. Doğru sözümdür, inan mənə. Təsəvvür edirsən, atın belində, əlində də qoşalüllə, bir də eşidirsən ki, qulağına qarğa səsi gəlir. Göyə baxırsan, heçnə yoxdur. Amma səs gəlir axı hardansa.Və eləcə atın belində ağzıyuxarı geriyə baxıb qarğanı görürsən. İnandırım səni, o qədər cıvraq kişi idi ki, heç qamətini düzəltməyə belə gərək görməmişdi. Qarğanı elə o vəziyyətdə də biryolluq eləmişdi. Düşün, əcəb qiyamət olar ha. Amma indilərdə day buralara qarğa gəlməz.

- Yox, var. Əmim dedi ki, gəlib həyətimizdən ceviz də götürəcək hələ.  Mən görmüşəm. Özü basdırdı cevizləri.  Yüz faiz var. Olmasaydı əmim elə deməzdi.

- Yaxşı, olsun. Onsuz da qarğa axtarmırıq. Gedək elə-belə baxaq.

 Məscidin həyətinə qədər gəlib çatan çinarın kölgəsi özü qədər əzəmətli idi. Bu möhtəşəmliyə heyran qalmamaq mümkün deyildi. Bu payız hələ ki çinarımıza güc gələ bilməmişdi. Yarpaqlarının saralıb- solmasına baxmayaraq hələ də tökülüb qurtarmayan çinarın yaşı-başı bilinməzdi bu kənddə. Bəlkə də, elə ən azı kəndin özü qədər yaşı vardı bu qocaman çinarın. Məscidindən baxanda çinarının göründüyü, çinarından baxanda məscidinə heyran qaldığımız bu kənd öz ulu çinarına daim inanmışdı. Müqəddəs idi bu ağac. Odur ki, dilləndim:

- Eşitmisən ki, çinar ağacı müqəddəs ağacdır?

- Əşşi, nə müqəddəs? Qoy oturmuşuq, sən mənim canım. Ağacdır da, adi ağac. O biri ağaclar kimi bu da adi bir ağacdır.

- Yox, elə demə! - dedim. -  Müqəddəs olmasaydı nənəm deməzdi. Nə əcəb eşitməmisən, sənə deməyib?

- Hansı nənən?  Öz nənən?

Bilmədim. Söz atırdı,  deyəsən. Hər halda məni incitmək üçün deyib-deməməsinən asılı olmayaraq pərt oldum. Bərk peşman olmuşdum. Özü də hiss etmişdi artıq. Hər halda lazım deyildi. Niyə yadıma salırdı axı? Yenə də elə düşünürdü ki, hər şeyə mən günahkaram? Buna görəmi gəlib-gedib bizim daim bu evdə artıq olmağımızı bildirmək istəyirdi? Yəni, bizim ortaq cəhətimiz yox idimi? Bir nənəmiz idi. Ona da mı inanmırdı. Nə isə. Bərk dilxor oldum. Hətta o qədər dilxor oldum ki, pərtlikdən az qaldım ağlayam. Odur ki, vəziyyəti düzəltmək, heçnə hiss etdirməməkdən ötrü gərginlik içərisində bir nəfəsə, heç özüm də bilmədim necə, hardan başlayıb, harada qutardım.

-  Yox ikimizin nənəsi. Vallah, elə demişdi. İnanmırsan özündən soruşarıq axşam. Deyirdi ki, müqəddəs ağacdır. Ona nəsə eləmək olmaz. Günahdı. Hətta, dəfələrlə olub ki, o ağacı kəsmək istəyənlər olub. Amma bacarmayıblar. Kimisi elə ağacı kəsdiyi yerdə yıxılıb ölüb, kimisi də sonradan. Həmişə nənə danışardı.

- Yəqin, mən davaya gedəndən sonra danışıb. Amma, sən belə şeylərə inanma, boş söhbətdir.

- Mən inanıram.

- Əşşi inan da! Mənə nə? Öz işindi. Yaxşısı, gəl qayıdaq, ürəyim sıxıldı lap burda!

Yolumuz çinarın altından keçirdi. Günəş qüruba endiyi bir vaxta qədər özümüz də bilmədən bir xeyli gəzmişdik. Kəndin mal-qarası örüşdən qayıdır belə vaxtlar. Çinarın altından keçəndə Sərvər ağaca boylandı. Hədsiz, nəhatətsiz boşluğa uzanırdı çinar sanki. Əbədilik yağırdı ağacdan. Elə bir əbədilik ki, fanilik qorxusundan da betər bir qorxu salar adamın canına. Əli ilə bir-birinə keçirilmiş çör-çöp yuvanı göstərib dedi:

- Odur e, sağsağan yuvası. Görürsən? Lap hündürdə. Çıx görüm, indi ora necə çıxa bilirsən!

Doğurdan da, çox hündürlükdə idi yuva. Ora çıxmaq üçün ən azı iyirmi-otuz budaq adlamaq lazım idi. Bu da hər adamın işi deyil. Odur ki, hər ikimiz də təəsüflə çiynimizi çəkdik. Lap çıxsan da ordan sağsağanı tutmaq müşkül məsələdir. Olsa-olsa yumurtalarını tapmaq olar. O da, belə vaxt çətin.

Yolboyu heç bir kəlmə də kəsmədik. Qapıya çatanda Sərvər həyətə girmək istəmədi.

- Sən  get, mənim işim var biraz. Gec gələcəm.

Başımla "yaxşı” cavabını verib qapını açmaq istəyəndə Sərvər qolumdan tutub məni geriyə çəkdi. Qəfil hərəkətindən  diksindim.

- Bura bax, deyirsən indi çinar ağacını kim kəsmək istəsə o dəqiqə ölür?

- O dəqiqə bilmirəm. Amma mütləq ölür. Nənə elə deyir.

- Bilirsən də, bizim davada olduğumuz yerlər başdan-ayağa çinar meşəlikləridir.

- Hə, bilirəm.

- Bax, o çinar meşələri dünyanın ən yaxşı çinarları ilə doludur. İndi düşmənlərimiz o ağacları kəsib satırlar. Özü də bilirsən kimə kəsdirirlər?

Dinmədim.

- Özümüzünkilərə. - Sərvər özü də cavab verdi. - İndi orda gündə bir tikə çörək, bir stəkan suya bütün günü olmazın zülmü ilə bizim əsirləri işlədirlər. Təsəvvür edirsən, öz ağaclarımızı özümüzünkülərə kəsdirirlər. İndi sən inanırsan ki, o ağacı kəsən bizimkilər elə oradaca ölür?

Bilmədim nə deyəm. Qəribə hiss edirdim özümü. Çox pis olmuşdum. Sərvər də pis olmuşdu. Heç vaxt onu belə pis olan görməmişdim. Deyəsən daha danışmaq istəyənə oxşamırdı.

- Təki elə sən deyən olsun. Qoy ölsünlər hamısı. Olsun ki, yazıqların canı qutarsın. Di, get, dayanma get sən evə!

 

***

 

 Özümü qaranəfəs evdə gördüm. Axırıncı dəfə Sərvərlə sağollaşıb  həyətə girdiyim gündən aylar ötürdü.  Bu müddət ərzində nənəmin vəziyyətində heç bir irəliləyiş baş verməmişdi. Biz gözləyirdik. İndi isə deyəsən arvadın halı xarab idi. Bunu tez-tez həyətə girib çıxan qohum qonşudan başa düşmək olardı. Atamı axtardımsa da, tapa bilmədim. Əvəzində indiyə qədər görmədiyim bir çox adamlarla qarşılaşdım. Yəqin eşidib gəlmişdilər. Özümü inandırmğa çalışırdım ki, heçnə olmayacaq. Utanmasaydım ağlayacaqdım az qala. Evdə qəribə bir sükut vardı. Sanki, heç kəs danışmağa cəsarət etmirdi. Nə qədər istəsəm də, arvad yatan otağa girə bilmədim. Elə qapıdan durub uzaqdan-uzağa baxırdım. Arvad canıyla əlləşirdi. Bilmirdim niyə pis olmuşdum. Nənəmin ölməyinəmi, yoxsa onu belə çarəsiz şəkildə həyatla sonuncu mübarizəsinəmi?! Ölməkdən qorxan insan deyildi. Amma məndən asılı deyil. Bir insanı çarəsiz vəziyyətdə görəndə həmişə pis oluram. Gözlərim Sərvəri axtarırdı. Tapa bilmədim. Həyətə düşdüm. Qalaqlanmış ot tayasının arxasına gizlənib siqaret yandırdım. Günün günorta çağı günəş buludun arxasına qaçırdı sanki. Evdə nənəm, çöldə kəndimiz ağır-ağır son nəfəsini verirdi.

 

***

 

 Kənddən çıxan sonuncu ailə biz olduq. Gedirdik. Hamı kimi biz də kəndi tərk edib gedirdik. Nənəmin dəfnindən sonra kənd yaşamaq üçün təhlükəli vəziyyətə gəlmişdi. Sürüşmə zonası günü-gündən böyüyürdü. Odur ki, kəndi təcili boşaltmaq lazım idi. Böyük bir dəstə ilə kəndlə vidalaşıb çıxmaq istəyirdik ki, Sərvər dayandı.

- Siz gedin, mənim işim var, birazdan ardınızca gələrəm.

Sanki belə olmalıymış kimi bütün əşyalarımızı yükləyib maşına doluşduq. Atam dedi ki, gözləyəcəyik. Yəqin işi elə də uzun çəkməz. Nəsə vacib şeydir bəlkə. Oturub gözləyərik. Heç eybi yoxdur. Sərvər getdi. Ardınca nigaran qalmışdım. Görəsən hara gedir belə?! Allah eləməmiş, ağlına nə fikir gəldisə, yenə heç ardına baxmadan çıxıb getdi. O  vaxtı da belə getmişdi. Amma inanırdıq ki, bu dəfə də qayıdacaq, özü də tez qayıdacaq. Onun bu kənddə daha nə işi ola bilərdi axı? Bu kəndə bağlayan nə idi ki onu? Bir cüt sağsağan yumurtası, bir tənha qara qarğa, bir də göylərin möhtəşəmliyinə doğru uzanıb ölümsüzləşən Çinar ağacı. Başqa heçnə!