Çezare Paveze. Cənub dənizləri (şeir)

Çezare Paveze. Cənub dənizləri (şeir)

Səssiz gəzişirik bir təpənin yamacında
Axşamüstünün gecəyə qovuşmağa tələsdiyi vaxt,
Ağ paltarlı böyük divə oxşayır əmim oğlu,
Hərəkətləri ağır, üzü günəşdən yanmış, susqun div.
Bizə bu qədər səssiz qalmağı öyrədə bilmək üçün
Deyəsən çox tənha qalıb babalarımızdan biri
- ya axmaqlar arasındakı dahi, ya da yazıq dəlinin biri –

Əmim oğlu danışdı bu axşam. 
Onunla gəzməyə çıxıb-çıxmayacağımı soruşdu.
Aydın gecələrdə təpədən
Turinin uzaq işıqları görünür.
"Turində yaşadığına görə...” dedi,
"...amma haqlısan. Həyat doğulduğun yerdən uzaqda keçməlidir.
Həm pul qazanarsan, həm də həzz alarsan.
Axırda da mənim kimi qırx yaşında qayıdıb
Hər şeyin dəyişdiyini görərsən.
Amma həmişə yerində taparsan
Lanqe adlanan bu yeri.”
Yorğun halda bunları dedi mənə,
Ağır-ağır dediyi sözlər
Təpənin daşları kimi quruydu.
O qədər quruydu ki, nə başqa dillər, nə də başqa dənizlər
Onlara təsir edə bilməmişdi.
O isə, yorğun kəndlilər kimi
Yorğun baxışlarla yoxuşa tərəf gedir.
Düz iyirmi il bütün dünyanı gəzib.
O gedəndə qadınların qucağında gəzdirdiyi körpə idim hələ.
Öldüyünü dedilər bir ara.
Sonra hərdən qadınların ondan danışdığını eşitməyə başladım.
Amma kişilər insafsızdır. Onu yaddan çıxartdılar.

Çoxdan ölmüş atama bir dəfə gəmiylə
Üstünə yamyaşıl marka yapışdırılmış açıqca gəldi.
Hamı çaş-baş qalmışdı, kimsə baxıb dedi ki,
Açıqca Sakit okeandan, Avstraliyanın cənubundakı
Suları köpək balıqlarıyla dolu
Tasmaniya adasından gəlib.
Bunu da əlavə etdi ki, 
Demək, əmim oğlu mirvari ovçuluğu da edirmiş.
Hərə bir söz dedi. Axırda bu qərara gəldilər ki,
Əmim oğlu ölməyibsə də, ölümünə az qalıb.
Sonra hamını açıqcanı unutdu
Və aradan xeyli vaxt keçdi.

Çox keçdi quldur-quldur oynadığım,
Dostumla ağac üstündə oynayanda budaqları sındırdığım,
Sonra bir düşmənimin başını yardığım üçün döyüldüyüm vaxtdan.
Başqa günlər, başqa oyunlar, düşüncələr, xəyallar.
Başqa qorxular öyrətdi bu şəhər mənə.

Əmim oğlu qayıdıb gəldi. Müharibə qurtardı.
Əmim oğlu qayıdıb gəldi, liliputlar ölkəsinə div kimi.
Bir az pul da yığıbmış.
Qohum-qonşu pıçıldaşırdı: "Uzağı bir ilə yeyib qurtarar hamısını.
Sonra yenə gedər.
Ölümü qürbətdə olar bir baltaya sap ola bilməyənlərin”.
Qərarlı idi əmim oğlu. Kənddə bir az yer aldı.
Sementdən qaraj tikdirdi. Benzin satmağa başladı.
Bir də reklam asdı qabaqdakı döngədə, körpünün yanında.
Bir nəfəri işə götürdü, benzini satsın deyə.
Özüsə siqaret damağında, Lanqe torpaqlarında gəzib-dolaşmağa başladı.
Kənddən evləndi. Başqa ölkələrdə gördüyü qızlar kimi
İncə belli, sarışın qızla evləndi.
Amma yenə tək gəzib-dolaşdı. Həmişə ağ paltarda,
Əlləri arxasında, üzü günəşdən yanmış,
Bazarları gəzib atların qiymətini soruşurdu.
Niyyəti baş tutmayanda mənə dedi ki,
Bütün heyvanları alıb vadiyə yığmaq, 
Hamını maşın almağa məcbur etmək istəyirmiş.
"Amma”, dedi, "bilməliydim,
Burda adamlarla öküzlərin eyni kökdən gəldiyini”.

Yarım saatdır gedirik. Təpəyə çatmağa az qalıb.
Getdikcə çoxalır küləyin vıyıltısı.
Birdən əmim oğlu dayanıb mənə baxır.
Sonra yenə gedir yoxuşla.
Torpaq və külək qoxusu qaplayır qaranlıqda ikimizi də,
Uzaqda bir neçə işıq görünür: kənd edvləri,
Səsi güclə eşidilən maşınlar.
Mən isə
Bu adamı dənizdən, uzaq ölkələrdən və hələ də bitməyən susqunluqdan
Qopardıb mənə qovuşduran gücü fikirləşirəm.
Əmim oğlu səfərləri haqda danışmaz.
Təkcə haralara getdiyini deyər başdansovdu şəkildə,
Bir də maşınları fikirləşdiyini.

Cəmi bir xatirəsi qalmışdı içində:
Hollandiyada Balina adlı balıqçı gəmisində
İşləyəndə bütün dənizləri gəzmişdi.
Və görmüşdü
Oxlarla vurulan balinaların
Qan içində çırpındığını.
Hərdən bunu danışır.
Amma ona
Yer üzünün ən gözəl adalarında
Səhərin necə açıldığını görən bəxtəvər olduğunu deyəndə
Gülümsəyib:
"Günəş artıq çıxan kimi
Gün köhnəlirdi bizim üçün” deyirdi.


Tərcümə: Həmid P.