Həmid Herisçi. DAHİLƏRİN DİVANI  (Müsahibə-pyes)

Həmid Herisçi. DAHİLƏRİN DİVANI (Müsahibə-pyes)

«GÜLSATAN QIZ»: Həmid bəy…
H.H. Dönə-dönə xahiş edirəm bütün forum iştirakçılarından, özəl arzumdu, mən kommunist- leninçiyəm, «bəy» xitabı tam yaddır mənimçün. «Yoldaş Herisçi», hə, bu başqa məsələ, mərhum Pişəvəri, bütün Təbriz fədailəri atama həmişə bu cür müraciət edərmiş vaxtiylə. Gəlin bu inqilabi sol ənənəni bərpa edək yenidən.
«GÜLSATAN QIZ»:  Siz deyən olsun, yoldaş Herisçi. İndi, bax elə bu dəqiqələrdə nə barədə düşününməyiniz, vallah, tək mənimçün deyil, o taylı bu taylı bütün bədbəxt millətimizçün çox maraqlıdır. - İsa Hüseynovun «Kollu Koxa» əsəri barədə son vaxtlar, belə deyək, sonsuz dərin fikirlərə dalıram. Bilirəm ki, hamınız bir ağızdan deyəcəksiz «niyə?» Cavabım hazırdı sizlərə- adıçəkilən əsərin süjeti  «Dədə Qorqud»la çox bağlıdır, ay qardaşlar, ancaq şüurlü deyil, altşüur şəklində. Oğuz dastanlarında Dədə Qorqud hamıya təkcə ağıl qoymur, həm də ad qoyur. «Kollu Koxa»da da elə bunun şahidiyik də, ay bədbəxtlər. Koxa orda hamının, bütün insanların sifətinə ləqəb-ayama yapışdırır, axırda kimsə dözmür, Koxanın özünə ad verir-Kollu Koxa! Koxa həmin andaca rəhmətlik olur əsərdə, yanılmıram ki, hə? Bilirsiz nə var?- «Dədə Qorqud» dastanı, bəli, təkcə kitabda qalıb, xalqımızın toplu yaddaşından silinib axı. Həmin dastanın ikicə nüsxəsi qalıb cəmi, onları da ki, xalq nümayəndələrimiz, eləmə təmbəllik, beş-altı sikkə qızıl pula Avropa rahiblərinə satıblar. «Kollu Koxa» isə, yaddaşımızın alt qatlarına, şüuraltıya çökmüş «Dədə Qorqud» dastanıyla görüş imkanı yaradır bizlərə. Həqiqi, milli, canlı Qorqud əfsanəsi orda yatır indi mışıl-mışıl. Məncə, yazılı ədəbiyyat həmişəki kimi folklora deyil, altşüura enməlidir- elə İsa Hüseynov kimi! Çıxarmalıdır ordan bütün qanlı-canlı yaddaşımızı.
«GÜLSATAN QIZ»: Niyə axı?
- Şüurumuzdan silinib bir çox vacib qatlar- ona görə! Yazıçılarımızın işi onu bərpa edib yenidən şüura qaytarmaq, həmin dairəni qapamaqdır bəlkə də. İsa Hüseynov, Sabir Əhmədli, Əkrəm Əylislidə bunun maraqlı nümunələri var-altşüura güzgü tutmaq, gəlinin üzünə güzgü tutmaq kimi vacib məsələdir, unutmayın, elə indinin özündə.
«GÜLSATAN QIZ»: Sizdə bu güzgüdən varmı?
- Mən həmişə ona baxmışam bütün yazılarımı qələmə alarkən. «Alatoran»da, «Sənət qəzeti»ndə çap olunmuş «Əli.Nino» romanımın son parçalarını oxusaydız bu sualı mənə verməzdiniz, gülsatan qız.
«GÜLSATAN QIZ»: Görək də ədəbiyyatımızın «duvaqqapdı»sını kim yapacaq, yoldaş Herisçi. Sizə Lenin yolunda uğurlar diləyirəm.
ASİF ATA:  Dədə Qorqudla əlaqədar bir başqa sualım da var. «Gecə kanalı» kitabınızda siz maraqlı bir məsələyə toxunubsuz özünüz belə bilmədən. M.F.Axundovun icad etdiyi yeni əlifba barədə fikirlərinizi deyirəm, Həmid bəy… Yox, bağışlayın, unutdum az qala, yoldaş Herisçi! Siz orda sual qoyubsuz oxucu qarşısında: Niyə, Axundov öz əlifbasıyla qələmə aldığı ilk cızma-qarada Dədə Qorqudun adını çəkir? ( yadınıza salın həmin mətni- «Gəlinə ayıran demədim mən Dədə Qorqud, ayrana doyuran demədim mən Dədə Qorqud). Siz düz deyirsiz-həmin vaxtlar, 1860-cı illərdə, həmin dastan hələ çap olunmamışdı, yaddaşlarda qalmağı da, vallah, o qədər də inandırıcı görünmür. Bəs Axundov xalqımızın söz sahibini hardan tanıyırmış?-bu birinci sualım. İkinci, niyə öz əlifbasıyla yazdığı ilk mətnə Axundov ulu Qorqudun adını salıb? -bəlkə onun ruhunu çağırıb bu yolla öz köməyinə? İcazə istəyib, indiki dillə desək «uğurlu yol» diləyib xalqımızın ulu dühasından?
- Axundov mason idi, bilin. O vaxtkı Tiflisdəki spiritual-yəni ruh çağırma mərasimlərində iştirak edirmiş. Dramaturgiyasında o daim mistik mövzulara baş vurub. Ola bilər ki, bəli, yeni əlfbayla yazdığı mətnə ilk olaraq Qorqudun adını salmaqla Axundov, belə deyək, əcaib bir mason ayini həyata keçirib.
«Yeni əsrin ibtidası»sında görünür Qorqudun mübarək adı mütləq yeni əlifbayla təzədən gündəmə, həyata qayıtmalıymış.
ASİF ATA:  Mən sizdən bu mövzunun bədii həllini gözləyirəm.
- Sizin ruhunuz iki aləm arasında səyahət edirsə, Asif ata, demək, bu şəraiti biz Dədə Qorqud, Axundov ruhlarıyçün də yaradarıq, inşallah, sağlıq olsa.
HAQVERDİYEV: Xalqımızı satqın, xainmi görürsünüz siz? Mən belə düşünürəm axır vaxtlar.
- Latın Amerikasındakı sol hərəkatların bir yaxşı sovet araşdırmaçısı vardı-rəhmətlik Qivi Maydanek. Onun ünlü inqilabçı Çe Qevara haqqında qələmə aldığı bir məqaləsində ilginc bir xəbərlə üzləşdim təsadüfən. 60-cı illərin ilk rübündə Çe gəlir Sovet İttifağına, ölkəmizin bir neçə şəhərində, o cümlədən Bakıda qonaq olur, ictimaiyyətlə geniş görüşlərdə iştirak edir.Çeyə Bakıda elə bir əclaf sual verirlər ki, Moskva, Leninqrad, Yerevanda həmin sualı ona verməyə kimsənin cürəti çatmazdı-«Siz deyəsən Çin tərəfdarısınız, yoldaş Çe Qevara». Bəllidir ki, bu təsadüfü ittiham deyildi, bəllidir ki, həmin sualın müəllifləri Bakıda yox, Moskvadaydılar. Fəqət neyçün Çenin ürəyini ağrıdan bu sual məhz Bakıda ona ünvanlanmalıymış, hə?
HAQVERDİYEV: Görünür, Moskvada, Leninqrada ona bunu deyəməyə cürət edəcək bir əclaf tapılmamışdı. Buna görə də Çeni göndərirlər Bakıya, bilirlər ki, həmin tapşırığı yerinə yetirəcək binamuslar çoxdur bizdə.
- Razıyam. Çenin Bakı səfəri, vallah, zarafatsız, təkcə elə buna görə təşkil oluna bilərmiş hətta. Gərək indi  qeyrət edək Çenin ruhu qarşısında, boynumuza alaq qədim qələtlərimizi. Həmin günahı yuyaq Bakının qırışlı alnından!
HAQVERDİYEV: Sovet dövrünün «Sumqayıt» yuyucu tozu olsaydı, hə, siz deyəndi, yuyardıq. Hardan alaq indi onu, ölkəmizin hay-hayı gedib, vayvayı qalıb, yerli istehsal yoxdu, «xanimanımız dağılır, qızıl yelin inəklərimiz yad əllərdə sağılır!»
LƏNG TEYMUR: Modernizmlə postmodernin fərqi baradə, lütfən, bilgiləndirin bizi.
- Qısaca bu sualın tərifi belədir məncə: Modern kimi işarələdiyimiz məfhum «YAZI»dırsa, postmodern «YOZU»dur fəqət. Razı qaldınızmı qısa cavabımdan? İndi keçək məsələnin geniş izahına. Modern-postmodern barədə minlərlə müəllifin qalın-qalın əsərləri varsa da, noolsun?- məsələnin fiziki deyil, metafizik qatını öyrənmək baxımından ən yeni izahı həmyerlimiz Heydər Camal verib-biləsiz! «Peyğəmbərlərin inqilabı»(Moskva,2003) əsərində -diqqətiniz məndə olsun, çatdakı qızlarla bəsdir söhbətləşdiyiniz!- H.Camal dühası sakit durmur, bu məsələni teizm baxımından araşdırır.  Camala görə, peyğəmbərlərə qədər insan bir varlıq kimi tam mənada kahin tayfasının müti köləsiydi, vəssalam. Kahin-şaman kastası peyğəmbərlərin zühurunadək adına «ilahi ənənə» deyilən sirli-sehirli bilgilər toplusu vasitəsiylə ictimai şüuru öz məngənəsində saxlayırmış. Həmin «ənənə»ni tam şəkildə öyrənən kəs XX əsrin çox böyük araşdırmaçısı Rene Qenon olub desək, məncə, əsla yanılmarıq. Həmin «ənənə»nin fəlsəfi özülü nəydi deyə sual versəniz, deyəcəm «panteizm», islami dillə danışsaq - «vəhdəti-vücüd». Kahin tayfasının söykəndiyi bu fəlsəfəyə görə təbiətin dörd ünsürü eyni kökdən qaynaqlanaraq eyni qanunlara tabedir. Dünyada nə varsa vəhdətdədir, ilahi əmrə tabedir. Hər insanın, tayfanın göylərdə, ulduz xəritəsi içində, elə adi təbiətin qoynunda öz totemi, yəni həmzadı var, öz mifi, simvolları var ki, onların xoş münasibətləri həyatımızı təyin edir guya. Lakin «insanı təbiətin dörd ünsüründən ayıran cəhət nədi?», «neyçün insanın şüuru var?» sualına bax bu pantezm, vəhdətül-vücud nəzəriyyəsi cavab vermək iqtidarında deyildi qətiyyən. Şaman-kahin tayfası neynir adətən? -bilgilərini gizli saxlayır! Məsəlçün bizdə, mərhumların qəbirdaşı önünə son vaxta qədər qoç heykəli qoyurmuşlar-həmin daş heykəllər mərhumların həmzadı, totemiymiş-biləsiz! Belə çıxırdı ki, mərhum önündəki qoça-həmzadına, toteminə görə!- ölməz ruha malikdir, bu ruh həmin heykəldə qalıb qəbirdəki ölünü tərk etmir! Bax budur panteizm, vəhdəti-vücud!  Dörd ünsürün təbiətdə vəhdəti… Misir Xeops piramidası önündəki Sfinksin daş heykəli də həmin fəlsəfəyə qulluq edən mürəkkəb psixoloji bir texnologiyadır,vəssəlam.
LƏNG TEYMUR: Gör haralara gedib çıxdıq, maraqlıdır çox, davam edin. Hələ ki, sualıma cavab verməmisiz.
- Səbr edin, türklər demiş «bir dakika».  Camala görə bax bu «ənənə»yə qarşı üsyan edən ilk peyğəmbər İbrahim, sonuncu-Məhəmməd əleyhu-səlamdır. «Modernizm», bəli, Heydərə görə məhz İbrahim, Musa, İsa, Məhəmməd peyğəmbərlərin məktəbidir. O, həmişə kahin təbəqəsinə qarşı üsyan edərək dünyaya yeni modernizm gətirir. İnsanlara kahinlərin zülmünə qarşı üsyan etməyə, sosial ədalətə çağırır.
Bax burda Heydər Camal bir alim kimi Rene Qenona, onun «tradisionalizm» nəzəriyyəsinə, vəhdəti-vücuda, panteizmə qarşıdır. Lakin, həmin tarixi «ənənə», tradisionalizm fəlsəfəsi həmişə peyğəmbərlərin üsyanını, gətirdikləri kitabları təhrif edib özəlləşdirir. Köhnə şaman-kahin tayfası bu dəfə molla, keşişə çevrilərək peyğəmbərlərin-İsanın, Məhəmmədin mirasına yiyələnir. Nəticədə, Heydər Camala görə, peyğəmbərlərin modernizmi postmodernə, yəni xurafata çevrilir. Öz yaradıcı gücünü itirir. Peyğəmbərlərin fəlsəfi əsası isə «vəhdətül-vücud» deyil, onu inkarı sayılan «vəhdətül-şühud»dur. O, həm də hər bir modernizmin fəlsəfi dayağı sayılmalıdır.
LƏNG TEYMUR: Bəs indiki dövrdə bu sahədə vəziyyət necədir? Neyçün modernizm məğlub, postmodern qalib tərəfdir.
- Bu sualın cavabını da Heydər Camal verib-oxuyun, oxuyun da onun əsərlərini. Oxumursuz! Mən isə onları yaxşıca oxumuşam. Heydərə görə, tradisionalizmə qarşı yönəlmiş İsa, Məhəmməd modernizmi, elə həmin kahin tayfası tərəfindən içəridən yeyilərək xurafata, yəni postmodernə çevrilib özünün indiki halında. Buna görə də 19 əsrdə peyğəmbərlərin üsyanı öz dini cəhətini itirərək ateistik şəkil alıb-dönüb olub marksizm-leninizm. Yəni peyğəmbərlərin modernizmini bu günkü leninizmdə axtarmaq gərəkdir. İnqilabçının fəlsəfi qayəsi modernizmdirsə, əksinqilabçı bəs kimdir, hə? Necə yəni kim?-postmodernist, vəssəlam!
Modernizmin məğlubiyyətinə gəldikdə isə, bu, onun daxili nöqsanlarından qaynaqlanmayıb, burda xarici amil, bəli, çox mühüm olub.
ZİYASIZ: Bu necə baş verdi, deyin.
- Başlayaq Mayakovski modernizmi sayılan futurizmdən. 20-ci illərdə Avropaya səyahət edən Mayakovski, məşhur sovet ixtiraçısı Sergey Termen, Sergey Yesenin (onun amerikalı arvadı rəqqasə A. Dunkan NKVD agentiydi) əslində həm də çox gizli inqilabi bir tapşırığı yerinə yetirərək bir çox Avropa sənətkarını kommunist elədilər- bu siyahıda biz Anri Breqson, Pablo Pikasso, Salvadoa Dali, Sesar Valyexo, Anri Barbüs, Rivero, Sekeyros, Pablo Neruda, Yannis Risos, Pol Eluar, Fernan Leje, Karbuzye, Nazım Hikmət kimi yüzlərlə isimləri saya bilərik. Sənətdə avanqardizm, modern üslub qalib gəldi o vaxtlar. Özü də həmin kommunistik modern çox güclü sosial məzmunluydu, «sənət sənət üçün» qayəsini, hər cür simvolizmi, mücərrədliyi qapıdan it kimi qovurdu o. Özü də romantizmə qapılmayın, həmin imza sahibləri həm də Komminternin fəal gizli üzvləri kimi Kremlə qulluq edirdilər! Bəli, siyasətin, sinfi mübarizənin tam içindəydilər. Bu baxımdan, bəli Nazim Hikmət düşmənləri düz deyir- Nizim, Kremlin xəfiyyəsiydi! Bunu indiyədək deməyə dilimiz gəlmir, ancaq bu belədir. Fəqət Nazim ideyalı xəfiyyəydi. Rixard Zorqe kimi.Türkiyyədə kommunist inqilabı hazırlayırdı da o, ay balam! Özü də onlar stalinçi deyil, Lev Trotski tərəfdarlarıydılar əslində, dünya proletar inqilabını öz ölkələrində qaldırmaq arzusuyla qırmızı bayraqları əllərində hazır tutmuşdular axı! Lakin, Trotskinin Stalinə uduzmağıyla arzuları gözlərində qaldı. 1937-ci ildə həmin məsələyə Stalin birdəfəlik qara nöqtə qoydu-dünya proletar inqilabından əl çəkərək «bir ölkədə kommunizm qurmaq» xəyalına düşdü, xaricdəki Komintern aqenturasını ya Moskvaya gətirib güllələdi, yaxud xarici kapitalistlərə satdı. Nazim də bax bu «xəyanət»ə (əslində öz ideyasına) görə 1938-də Bursa məhbəsinə girib, yadda saxlayın.
O ki, qaldı Salvador Dali kimi digərlərinə, onlar Stalinlə Trotski arasında qalıb başlarını itirdilər, axırda gedib girdilər burjua sənətinin qoltuğuna.
Bir sözlə, sovet-kommunizm modernizmi 1937-ci ildə yad qüvvələr tərəfindən qətlə yetirildi. Modernizm yalnız və yalnız kommunizmlə, Oktyabr inqilabının ruhuyla sıx tellərlə bağlı bir ideologiyadır. Stalinizm onu yenidən əski «ənənə»nin ixtiyarına verdi, sənətdən avanqardizmi yığışdıraraq «neoklasisizmi» mədəniyyətə sırıdı.
Bizim bütün indiki ənənəçilər, neoklasistlər ordan qaynaqlanır, yəni, stalinizm adlanan əksinqilabçılıqdan.
ZİYASIZ: Siz Nazım Hikmətə «vətən xaini, xalq düşməni» damğasını vuranlara haqq qazandırırsız bu fikirlərinizlə.
- «Xalq düşməni» ifadəsindən yamanca xoşum gəlir-bəli, əsl sənətkarın xalqa münasibəti bir mənalı olmur, bəli, o, çox vaxt xalqın düşməni də olur-bunu yaddaşınıza həkk edin.
ZİYASIZ: Elə xalq da sizə çox vaxt öz düşməni kimi baxıb. Kimsiz ee siz? Anar qoy qəlyanını çəkib qurtarsın, görün başınıza nə oyunlar gətiririk.
KVN: Bəsdir də ağzınıza gələni deyib «enlikürək» fikirlərlə dinc həyatımıza soxulduğunuz.  Yetər daha!
- Saat neçədir? Üç?
ÇE GEVARA:  1965-ci ildə, Bakıda mənə «siz Çin tərəfdarısınız!» ittihamını atan kəs, yanılmayıramsa indi, xalq yazıçısı idi gərək ki. Hə! Hə! Xalq yazıçısı! Saçları səliqəsiz, alçaqboy, çopursifətin birisiydi. Adı bilmirəm Pikrət idi, yoxsa ki, Onar… Nəysə, aradan gör neçə illər keçib.
- Day o qədər yol gəlibsiz axirət dünyasından. Bir az da düşünüb dəqiqləşdirin həmin kəsin fotorobotunu.
ÇE GEVARA:  Pəltək idi deyəsən, yerli dialekdə çətinliklə rusca danışır, hərdən arxaya doğru qanrılıb başını tərpədirdi…Sonra vətən, kənd, fani dünya, ziyalı mövqei barədə nəsə qırıldatdı. Gürcüstandakı yerli aboreqenlər haqda danışmaq da istədi, mövzunu ora tərəf çevirdiyi anda bir başqa şair yerindən qalxdı, qapaz qoymaq istəyirmiş kimi onun başına, əlini yuxarı qaldırdı.
- Bəlkə  Dayandur Sevgin, yaxud Keflatun Mamaşov idi onun adı, hə?
ÇE GEVARA: Bilmirəm.
- Qəlyan çəkən yoxuydu ki məclisdə.
ÇE GEVARA: Mən siqara çəkməkdən ötrü darıxırdım deyə, onu yadda saxladım. Uzunboy birisiydi, eynək də vardı gözlərində. Mənfur amerikanlılar kimi ayaqlarını bir-biri üstə aşırmışdı. Məclis boyu ağzına su alıb susdu. Sonra mənə dedilər ki, o, bu xalqın ən ziyalı övladıdır. Forum hələ davam edir, hə? Adı yadıma düşsə o hərifin, tez söhbətə qarışıb son sözümü deyərəm.
MİRMEYİD: «Dahilərin divanı» verilişində Xiyabini barədə siz belə bir fikir irəli sürdünüz ki, vallah indi qorxuram mən onu təzədən dilimə gətirməyə. Dediz ki, 1920-ci ilin aprelində istər Təbrizdə, istər Bakıda baş verən hadisələr-Xiyabaninin üsyanı, Nərimanovun Bakıya gəlişi, bir mərkəzdən idarə olunub bəlkə də.
- Hə, mən bu fikirdəyəm. Həmin ilin sentyabrında Bakıda Şərq xalqlarının 1-ci qurultayı işə başlamalı, axırda nəysə çox ciddi bir sənəd qəbul etməliydi. Dünya inqilabları barədə kitab yazan Con Rid də həmin vaxt Bakıdaydı. Məncə, qərar qəbul edilməliydi ki, Qızıl Ordu hissələri Şərqə, İrana, ən mühümü-Təbrizə daxil olsun. Lakin elə həmin vaxtlar Xiyabani öldürülür, Con Rid guya ki, yatalaq xəstəliyindən vəfat edir…Təbrizə daxil ola bilməyən Qızıl Ordu istiqamətini dəyişib İranın Gilan vilayətinə girir, ancaq orda uğursuzluğa duçar olur. Xiyabani sağ olsaydı, onlar Təbrizə daxil olub  Şərq tarixini yenidən yazacaqdılar. Vətənimizin vəhdəti də elə həmin vaxtlar həll olunardı, day bu günə qalmazdıq indi. Yox, mən burda fantaziyalara qapılmıram, yazıçılara demək istəyirəm ki, tarixin digər mümkün ssenarilərini götürüb qələmə alsınlar, filmlər çəksinlər yeni fərziyələr üzərində. Dünya kinomotoqrofu bax bu cür, yeni ehtimal nəzəriyyələri ilə silahlanaraq tarixi kinolar çəkir, axırda gedir Kann festifalına. Şampan şərabı içməyə.
MİRMEYİD: Nə bilim, belə fikirlərlə axırda gəlib mənim günümə düşəcəksiz, vallah.
AYAZ MÜTƏLLİBOV: Allah cəzanızı versin!
- Allah versə, qəbuldu.
BOİNQ-737: «Bizim yol» qəzetində o nəydi yazdığınız? Yazıbsız ki, postmoderndən modernə çıxışın bircə yeganə yolu var-silahlı mübarizə yolu. Janna Dark, Ulrika Maynxof misalında- ay xətəkar!- sübut etməyə çalışıbsız bunu.
- Bəli, məncə, Məmməd Səid Ordubadi qələmindən çıxmış «qılınc və qələm» ideoloqeması bizlərə düz yol göstərir. Qələmli adam həmişə postmodernistdir, əli qılınclılar isə modernist- bu qılınc yeni təfəkkürə xidmət edirsə əgər.
SARI ŞƏMİSTAN: Misalçün.
- Misalçün? Buna görə çox uzağa deyil, 1922-ci il Bakısına, Qara Şəhərə qayıdaq. Sovet musiqi araşdırmaçısı A. Dmitriev qeyd edir: «İnqilabın ilk rübündə sovet musiqisi, diqqət edin, fabrik-emalatxanaların «car çəkib haykıran» səslərini musiqiyə gətirməklə bilirsiniz nə böyük modernist üsyan etdi heç? Bilmirmiz. Gərək biləsiz- o vaxtın ilk sovet bəstəkarı indi adı it dəftərində olmayan Arseniy Avramov idi, bu adı unudmayın. «Revarsavr»adıyla da məşhur idi həmin avanqardist bəstəkar. 22-ci ildə, özü də harda? -bax, bu maraqlıdır, mədəni ucqarda- Bakıda, bu musiqiçi Bakı körfəzinə girən gəmilərin, neftayırma fabrikərinin fitini elə ardıcıllıqla səhmanlayır ki, onlar dünüb olsun nə? - «Fitlərin simvoniyası»! Üsyana qalxan fəhlə sinfini, istismar olunan xalq kütləsini, onun qiyam dinamikasını təcəssümmü edirdi mazutlu bir Şərq şəhərində həmin avanqardist sənətkar? «Hə, bəli!» deyə bilərik indi biz buna ancaq».
Gördünüzmü həmin mənzərəni indi öz kor gözləriniz qarşısında, kar qulaqlarınızla eşitdinizmi uzaq 20-ci illərin bağrından qopan həmin simfoniyanı? Eşidirəm mən başqalarından fərqli olaraq həmin simfoniyanın ölməz qarmoniyasını.
Üzeyir deyil, avanqprdist Revarsavrdır, bəli, yeni Bakının ilk, süftə bəstəkarı, indi, bax bu ölsün, qələt eylər modernist bəstəkarlarımız, içi Fərid Karayev, Elmir Mirzoyev daxil, həmin təcrübəni təkrar eləməyə. Bakı öz avanqardist ənənələrini yenə davam etdirməlidir bu gün!
SARI ŞƏMİSTAN: Siz AYO-çulara maşallah, nə olub ki? Elmirə, Fəridə qalıbsız baxa-baxa? Elə nümunə sizdən yoldaş Herisçi, bismillah, yallah, getdiz, başlayın həmin təcrübəni təkrarlamağa. Gedin fövqəlnazirin qəbuluna…
- Yaxşı bəsdir, Allah payınızı artıq etsin.
ELNUR ASTANBƏYLİ: Həmid, bəsdir dəə. Qoy oturmuşuq.
-…..
POLAD PULLUOĞLU: Nazim Hikmət haqda hazırladığınız verilişə nifrət edirəm indiyəcən. Siz Nazimə kommunist dediz, Çingiz Əlioğlu isə yaxşı verdi cavabınızı- «Nazim kommunist olmayıb, kommunizmdən istifadə edib özüyçün». Al gəldi, budur sizin kimilərin haqlı cavabı. Sizə nifrət edirəm, nifrət!
- Məncə tərsinə düşünsəz yaxşıdır. Nazim kommunizm naminə poeziyadan istifadə edib bəlkə, hə? Nooldu, ağzınız əyildi, eləmi? Mən peşəkar inqilabçı ailəsində doğulmuşam, inqilabçıların iyini min fərsəng uzaqdan çəkirəm.
ÇE QEVARA: Yadıma düşdü həmin əclafın adı- Köçəri müəllim!
- Sakit, sakit. Bildik. Öyrənərik onun kimliyini. Sizdən başqa kimsənin yaddaşına iz buraxmayıb gərək ki, o.
BACI: Nə üzərində işləyirsiz bu saat?
- Yaxınlarda «Əli.Nino» adlı iri həcmli romannım, «Gecə kanalı»nın ikinci cildi çapa veriləcək. Fikrim var bir silsilə ekstremist şerlər yazım.