Uqanda yazıçısı Huanita Male Kampala şəhərində doğulub. O, valideynləri və çox sevdiyi iki iti ilə yaşayır. Huanita Çimamanda Nqozi Adiçinin və Billi Kahoranın vurğunudur.

 

 

 

Başa düş, belə həyatı özüm seçmədim, həyat özü məni seçdi. Uşaqlığım nə yollasa məni bu peşəyə (əlbəttə, buna peşə adı vermək olarsa) hazırladı. Anam da, anamın anası da bu yolun yolçusu idi. Ola bilsin, mən də taledən qaça bilmədim.

 

İndi soyuq bir axşamdı, saat yeddini vurur. Əminəm ki, bu gün yağış yağmayacaq. Yağış yağanda iş cəncələ düşür. Yağış şırhaşır yağanda küçə tərəfdə durmağın adı yoxdu, anlayırsan də. Səma tünd mavi olur, tək-tük də ulduz işıldayır, onda bilirəm ki, yağış yağmayacaq.

 

Mənə həmişə deyərdilər ki, ulduz çıxırsa, göy üzü aydın olacaq. Şükr Tanrının varlığına!

 

Mən dardüttək ağ paltar geyirəm ki, döşümün-başımın cizgiləri aydın görünsün. Dərin mənimki kimi qaradırsa və sən başqa qızlar arasında seçilmək istəyirsənsə, ağdan münasib rəng tapa bilməzsən. Yüngülvari ənlik-kirşan da yaxmışam: tünd qəhvəyi dodaq boyası (qırmızı boya dərisi ağ olanlara yaraşır), gözümün altına da bir az kölgə...  Bunu mənə anam öyrədib. Dikdaban geyirəm, dabanı onbeş santimetrdi. Dəb üçün belə geyməmişəm düzü, istəyirəm diqqəti tez çəkim. 1.55 boyla burda qızların ən gödəyi mənəm. Alt paltar geyməmişəm; təcrübəmdən bilirəm, bəzən müştəriləri cəlb eləməyin bircə yolu onlara nəyin dadına baxacaqlarını açıq göstərməkdi.

 

Yusuf Lule prospektininə çıxan dairəyə çatmamış Bötn küçəsi var, mən bax o küçənin genələn yerində dururam. Qızların çoxu artıq burdadı. Küçədə işıq gələn bir yer də yoxdu. Bu, mənim xoşuma gəlir; işıq gələn yer olmayanda, babat müştərimiz olur.

 

Küçəboyu binaların hamısını ofislərə çeviriblər. O ofislərin girişində cansıxan darvazalar, darvazaların üstündə də iri yazılar var. Günün bu saatında o tərəflərdən səs-səmir gəlmir.

 

Maşın işığı. Tez döş-başımı bir az da açıb sürücüyə göstərirəm ki, məni seçsə, görsün əlinə nə dəyəcək. Mən eyni vaxtda həm bud-baldırımı göstərə, həm də yanbızlarımı elə burcuda bilirəm ki, müstərilər sifətimin bir hissəsini də görə bilsinlər.

 

Gülümsəyirəm. İndi bunu yaxşı bacarıram. Bu bacarıq təcrübə ilə gəlir; gülümsəmək üçün xoşbəxt olmağım vacib deyil. Mən ən ucuz qiymət təklif eləyənə də təbəssüm "doğa” bilərəm... Bu, bizim işin əsas tələblərindəndi.

 

Ağ Toyota sürətini azaldıb yanımda saxlayır. Maşına baxan kimi anlayıram ki, bu müştəri göyün biridi, pulu çıxınca, canı çıxsa yaxşıdı. Çox güman, istədiyim pulu verməyəcək, amma başım daşdan-daşa dəyib, öyrənmişəm ki, heç bir müştərini geri qaytarmaq olmaz, yoxsa ac qalarsan. Qara bir sifət gözlərini mənə zilləyib; gördüyüm də elə budur: bərəlmiş göz və parıldayan dişlər.

 

"Min maşına” – o, tələsik deyir, istəyir, ayrı adamlar onu görməmiş sürüb əkilsin.

 

Cəld maşına minirəm. Hələ də gülümsəyirəm. Hara getdiyimizi bilməsəm də, qiymət məsələsində inadcıl olacağımı bilirəm.

 

 "Tezbazar, ya uzundərə?” – həmişəki kimi qaşlarımı çatıb soruşuram.

 

"Uzundərə neçəyə çıxır?” – soruşur.

 

Dalağım sancır ki, bu, çətin müştəri olacaq.

 

"Əlli min” – deyirəm.

 

"Gedər” – o, donquldanıb deyir və Ntindaya tərəf sürür.

 

Yaxşı oldu, mən Naalyada qalıram, Ntindaya yaxındı, evə getmək çox da baha olmayacaq.

 

Maksın qonaq evinə düşürük. Bura Ntindada qalanların mətəsidi.

 

Maşından çıxırıq. O, tələsir, mən də cuppulu küçük kimi onun dalınca düşürəm.

 

Müştərilərin hamısı həmişə belə eləyir, belə davranıb boynumuza minnət qoyurlar. İşin bu yerindən zəhləm gedir! 

 

Otağa giririk. O, vaxt itirmədən lütlənir. Qəhvəyi yorğanlı ikiadamlıq çarpayıya uzanır. Bu qonaq evindəki hər şey, guya yorğanla uyuşan gicgicə palıd pərdələr, ağavuş divarlar, mebel adına bir-iki taxta-tuxta çox zövqsüzdü, elə bil hamısını yaxınlıqdakı otuz yeddi saylı ibtidai məktəbdən datrıb gətiriblər. Adamları çıxasaq, bu qonaq evində, dediyim kimi, hər şey düşükdü.

 

Müştərilər də çeşid-çeşid: gündəlik qazanclarını yelə verib həzz almaq eşqındə olan, motosikletləri ilə taksiçilik eləyən boda-bodaçılardan tutmuş, heç kim görməsin deyə xəlvətcə, əyilə-əyilə gələn yekədaş..q əcnəbilərəcən.

 

Müştərimi başdan-ayağa süzürəm: bədən quruluşu mənim indiyə qədərki müştərilərimin əksəriyyətininkindən yaxşıdı. O, mənə baxıb gözləyir. İşin bu yerindən də zəhləm gedir.

 

İşə başlayırıq. Soyunuram. O, "uzundərə”nın pulunu versə də, çalışıram ki, "tezbazar” qurtarsın. Bu gün çox uzatmağa həvəsim yoxdu. Ona həzz verib elə hala salacam ki, "uzundərə” ilə "tezbazar”ın fərqini tuta bilməsin.

 

Artıq o məqama çatmışıq; işin bu yerindən o qədər də zəhləm getmir, çalışıram, həzz alsın. Təkcə bu müştəriylə yox, müştərilərimin hamısıyla beləyəm. 

 

Ayaqlarımızı çarpazlaşdırıb bədənimizi dala-qabağa oynatdıca, çarpayı cırıldayır. Qonşu otaqdan da gələn eyni cırıltını eşidirəm; iki cırıltı bir-birinə qarışıb elə bil şərqi deyir, çarpayıların ürək döyüntüsü bir-birini vurur. Onun üzü əyilib, sanki canı bərk ağrıyır. Bu o deməkdir ki, mən işimi yaxşı görürəm. 

O, xamdı, buna əminəm. Elə qiyməti soruşanda bunu anladım, axı heç kim qiymət danışmır; qiyməti hamı bilir. 

 

Qurtardı. İşin ən zəhləm gedən yeri bax burasıdı: özünənifrət! Bu anda mən anama qarğış eləyirəm. Uşaq olanda, anamın müştəriləri gedəndən sonra ağlamasını hüznlə dinləməyim yadıma düşür. Xatirələr məni sel kimi yuyub aparır. Anam evə kişilər gətirirdi, hə, bu beləydi. Həmişə düşünürdüm ki, axı onu belə bədbəxt eləyən səbəb nədi? Axı bizə baxmaq üçün o, təkbaşına həm babat pul qazanırdı, həm də bizə yaxşı analıq eləyirdi. İndi isə böyümüşəm və onu yaxşı başa düşürəm.

 

"Pulumu ver” – deyirəm. Day gülmüsəmirəm. Məsələ pul almağa çatanda qaşqabaqlı olmaq karıma gəlir.

 

"Yaman baha qiymət oxudun ha” – mızıldanır. İndi anlayır ki, həzz bitib. 

 

Heç nə demirəm, dirəşməyin xeyiri olmur, eləcə ona baxıram, daha doğrusu, gözlərimi ona zilləyirəm. O, əzik-üzük əlli min şillinqlik əskinası çıxardır. Köhnə əskinasdı, palaz boyda. Rəngi də solğun. Pulu qapıb məmədanıma soxuram ki, birdən fikrini dəyişər.

 

O, toyuq hini boyda hamama girib yuyunur. Doğrudan da xamdı, ilk dəfədi qadın görür.  Hamama girən kimi cəld şalvar ciblərini eşələyirəm. Siçan oynayır. Köynəyinin döş cibini yoxlayıram; pulqabının içində bir neçə sürtülmüş onminlik var. Pulları götürüb əkilirəm.

 

Maksın qonaq evi əsas yoldan aralıdı. Bunun yaxşı tərəfi də var, pis tərəfi də. Pis tərəfi odur ki, mən boda-bodaçımı çağırmalıyam, gəlib motosikleti ilə məni evə aparsın. 

 

Əla! Mən artıq evdəyəm. Evə girməzdən qabaq dardüttək qamaşımı sivirib əynimdən çıxardıram. Qəribədi, qamaş dəbdə olmayanda qızlar nə geyirdi? 

 

Anam qapını açır. Gülümsəyir. Bilir ki, ona pul gətirmişəm. O, evə çoxdandı kişi gətirmir; əlli yaşdan yuxarı qadınlara meyil salan əyyaşların bazarı kasadlaşıb. 

 

Bəs mən bu zibilə necə düşmüşəm? Özüm də bunu özümə izah eləyə bilmirəm. Bir neçə dəfə görmüşəm, bəlkə səbəb budur? Ya, bəlkə hər gün anamın ənlik-kirşan yaxmasına baxmağımdandı? Yox, güman ki, səbəb onun dediyi bu sözlərdi: "Bədəninə yaxşı bax, bilmək olmaz, birdən bədənin sənə pul qazanmaq üçün lazım oldu”. Hə, yəqin, elə budur.

 

"Bir idarədə katibə işləyirəm, ordan maaş alıram”- anama belə deyirəm. O da özünü elə göstərir ki, guya dediklərimə inanır. Bəlkə, doğrudan da inanır? – deyə bilmərəm. Anam xırda əlini açıb qabağıma tutur. Əlli yaşında belə anamın canı suludu, qəşəng bədəni var, amma çöhrəsindəki gözəllik üfürüb. Peşəsi onun iliyini də sümürüb. Hər təbəssümünün arxasında dibsiz bir qüssə gizlənib. Ola bilsin, bu da gecə işinin nəticəsidi. Bax elə buna görə də, mən "yetər!” deyib bu peşənin başını buraxacam. Ciddiyəm. Tezliklə eləyəcəm. Bu yaxınlarda... Günlərin bir günü...

 

Anamı salamlayıram, əlliminliyi ovcuna basıram. O, bir pula, bir də mənə baxıb gülümsəyir, mənimlə ürəkdolusu fəxr elədiyini duyuram. 

 

Oldu! Mən artıq əminəm: bu işin ən zəhləmgedən yeri bax burasıdı: anamın mənə heyranlıqla baxması.

Otağıma gedirəm. Sabah gərgin gün olacaq; sabah universitetdə sosiologiyadan yazılı imtahanım var.

 

 

Tərcümə: Ataqam