2019 - cu il Beynəlxalq Buker mükafatını qazanmış Jokha al-Harthi-dən hekayə.

 

Jokha al-Harthi (جوخة الحارثي‎)

"Sevgili”

(hekayə)

 

Rəcəb əl-Aali yellənən kreslosundan atılıb qalxdı. Adəti üzrə günortalar uzanıb gözünün acısını alardı. Bu səfər də ayağa duran kimi pəncərənin qabağına keçib üzünün-gözünün tərini silməyə başladı. Həyətə sarı boylandı. Qonşunun nəhəng manqo ağacının, axşamın alatoranında qəribə - göyümtül rəngə çalan meyvələrilə dolu olan budaqları hasarın bu üzünə adlamışdı. Hələ də gördüyü yuxunun təsiri altındaydı.

      Şəhər buzxanası ilə dükanın arasından keçən küçədə qarayanız, arıq bir oğlan uşağı fıştırıq çala-çala gəzişirdi.

Günortaydı. Hava od tutub yanırdı. Buz kimi soyuq suyu təzəcə içib qurtarmışdı,ona görə də kefikök idi…

     Rəcəbin susuzluqdan boğazı qurumuşdu və gördüyü yuxunun ardını xatırlamağa çalışırdı…

    Oğlanın bığ yeri təzə-təzə tərləməyə başlamışdı. Birdən çaldığı fit səsi ağzındaca donub qaldı. Sol tərəfdən bir qız ona tərəf gəlirdi. Yəqin ki, məktəbdən qayıdırdı, çünki əlində kitabla dolu olan qəşəng qırmızı çanta var idi. Məktəb paltarını elə bil qızın üstünə tikmişdilər, əyninə kip otururdu.

… Yuxuda hər şey elə bil ilğımın içində baş verir. Çantanın qırmızısı və qızın gözlərindəki qığılcımdan başqa,hər şey ilğım içində idi. Rəcəbin həyatı boyu yaddaşında qalan ən parlaq şey bunlar idi: qırmızı məktəb çantası və qızın gözündəki o işartılar. Amma doğrusu bir də bir mistik, heç cür anlaya bilmədiyi bir pıçıltı ilişib qalmışdı yaddaşında. O qızın pıçıltısı. Qız onun yanından ötüb keçəndə nə isə pıçıldamışdı və Rəcəb heç nə başa düşməmişdi. Yəni  sözləri belə ayırd edə bilməmişdi heç.

Bu məhəlləyə yenicə köçmüş o qırmızı çantalı, gözü işartılı qıza vurulan oğlan, günlərin bir günü ayıldı ki, artıq qocalıb.

O gündən bu yana Rəcəbin işi - gücü yuxularını yada salıb, xatirələrini oyadıb o  pıçıltının sirrini açmaq olmuşdu. Ancaq boş yerə əlləşirdi. Heç nəyə nail olmamışdı.

Sonralar qızdan dəfələrlə soruşmuşdu : "O nə pıçıltısı idi elə, nə dedin sən onda?"

Qız heç cür yadına sala bilmirdi.

Rəcəbə qəribə gəlirdi:

"Necə ola bilər, dediyin sözü birdəfəlik unudasan?"

Elə bil heç nə olmamışdı! Elə bil qız işartılı gözlərini süzdürməmişdi heç o gün! Elə bil Rəcəbin büsbütün həyatını alt-üst edən o cənnət qoxulu  sözləri pıçıldamamışdı heç o gün!

Rəcəb qızın çiyinlərini silkələyib, ağzını qızın qulağına bərk-bərk sıxıb dəfələrlə soruşmuşdu ondan:"Sən dedin axı, dedin axı? Yadındadı, şəhər buzxanasının yanında."

Ona elə gəlirdi ki, qız qəsdən demirdi, o sözləri yaddaşının dərin qatlarında gizli saxlamaq və lazım gələndə ona qarşı bir silah kimi istifadə etmək istəyirdi.

Sonra gördü ki, həyatından artıq sevdiyi bir qadının boynundan qan axır, süzülür üzü aşağı… Və saçlarına təzə-təzə dən düşən  qadın ustufluca o gözəl, şümal boynunun qanını silir…

    Hava qaranlıqlaşırdı. Şəhərin solğun işıqlarını indicə yandırdılar. Rəcəb manqo ağaclarının yarpaqlarında oynaşan işıqlara baxırdı. O, dəqiq bilirdi ki, o vaxt qız onun sol tərəfindən keçib getdi, ürək olan tərəfdən. Qız onun tuşuna  çathaçatda, elə bil Rəcəbin ürəyinə  od vurdular. Elə o andaca, həmin o şeytani pıçıltını Rəcəbin üzünə atıb getdi. Başındakı duman çəkildi getdi…

Və bu gün, bu gün onun dediyi sözə bax:

"Yoox, mənim yadımda deyil. Mənim  o sən dediyin küçədən keçib getməyim yadıma gəlmir. Mən məktəbə başqa yolla gedib-gəlirdim"

Rəcəb öz-özünə danışırdı:

"O vaxt, o gündən sonra rahatlığım pozuldu, yata da bilmirdim. O mistik pıçıltı dəli eləmişdi məni. Durduğum yerdə işıq saçırdım.Axı necə inkar etmək olar bunu? Onun qırmızı çantası, o tozlu küçə, və o məxməri pıçıltı. Axı 100 faiz bilirəm ki, o, pıçıldadı, düz mənim ürəyimin yanından keçəndə dedi o sözləri. 100 faiz bilirəm.

Və bu gün gülə-gülə, gözləri işıldaya-işıldaya, fəxrlə mənə deyir ki, mənim heç ömür-billah qırmızı çantam olmayıb"

Axşam mehi manqo ağacının şehli yarpaqlarına qoşulub tanqo oynayırmış kimi asta-asta rəqs eləməyə başladı. Rəcəbin narahatlığı heç cür keçib getmirdi. Ürəyi heç nəyə yatmırdı.

Rəcəb əl-Aalinin sevdiyi qız dükandan sonra sayca üçüncü binada yaşayırdı.

Yeniyetmə çağlarında bütün günü  o məhəllədə veyillənərdi. Saatlarla o binanın taxta qapısını marıtlayıb durardı. Gah da binanın başına fırfıra kimi fırlana-fırlana ağappaq divarlara baxıb xəyala dalardı.

Hətta indinin indisində belə, çalbaş vaxtında belə o qızın şəkli gözlərinin önündən çəkilmirdi. O qızın boz rəngli məktəb paltarı, kitabla dolu, qırmızı çantası, ayaqqabısının siyah bağları - onun yaddaşına birdəfəlik həkk olmuşdu.

Rəcəb elə o vaxtdan bilirdi ki, qız heç, sən deyən, gözəl də deyil,sadəcə gözlərindəki o məğrur ifadə onu valeh eləmişdi.

Özündən asılı olmayaraq saatlarla, dinməz-söyləməz, tək-tənha avara-avara gəzərdi. Gah da dükanın pilləkanlarında oturub gözlərini bir nöqtəyə zilləyərdi, özünü vaakuma düşmüş kimi hiss edərdi.

Bütün günü dilinə acı çaydan başqa bir şey dəyməzdi. Rəcəb onun içini əsdirib-coşduran, onu yanıb-yaxan bu qüvvənin hardan gəldiyini heç cür başa düşə bilmirdi. Rəcəb eyni vaxtda iki başqa ərazidə yaşamaq kimi əcaib bir hissiyatı yəqin ki, heç vaxt anlaya bilməyəcəkdi.

O, həmişə-məktəbdə, sonra da kollecdə oxuduğu vaxtlarda da , sonralar şirkətdə, lap sonra kafedə işlədiyi vaxtlarda da; hər zaman orda - o ağ binanın qarşısında olurdu, o qıza baxırdı, qız da gözünü zilləyib ona baxırdı.

Qızgilə nişan aparmaqları, toy mərasimi, evə köçməkləri-filan; hamısı  zəif, solğun  xatirələr yığınından başqa bir şey deyildi.

Yaddaşı sapları süzülüb getmiş zərli gözəl toxunuşlu parçaya bənzəyirdi. Və illər keçdikcə parça daha çox solur, daha da köhnəlirdi. Beləliklə, Rəcəb əl-Aali evləndi. Və bir ildən sonra onun qızı oldu. Qızı Rəcəbə oxşamırdı. Öz qızını başının üstə qaldırıb ona baxırdı, baxırdı, ancaq elə bil ki, onu görmürdü, elə bil heç o anda orda olmurdu. Ya da uşağın əvəzinə öz arvadının sifəti gəlirdi gözünün qabağına…

O gözəl toxunuşlu zərli parçanın ilmələri arasında o gecələr də yox idi artıq. O gecələr ki, arvadını yuxudan oyadıb qəfil soruşardı:"Sən məni sevirsənmi?"

O gecələr ki, arvadı başını tərpədib :

"Hə" - deyirdi və yıxılıb yatırdı.

Amma o parçanın solmayan zərləri   səhərlər üzə çıxardı- qadının həmin o özündənrazı,məğrur baxışlarını görəndə-yaddaşı təzələnərdi.

Və o baxışlar ona zülüm və işgəncə verirdi; gecələr yellənən kreslosunda oturub səhərə kimi yatmırdı-gözünü zilləyib o ağ binanın taxta qapısına baxırdı.

Toy günü yoldan keçən bir nəfər ona qızıl kimi söz demişdi, ancaq Rəcəb o "qızıl"ı hələ də "xırdalayıb" qurtara bilmirdi.

"Rahat yaşamaq istəyirsənsə evlilikdən heç nə gözləmə. Gözləntilər ailələrin dağılmağına gətirib çıxarır" - belə demişdi o, yoldan ötən adam. O vaxtdan Rəcəb çalışırdı ki, öz ailəsinə qarşı çox da tələbkar olmasın. İllər sonra, indi də tam tərsinə, ailəsinin  qarşına tələblər qoymaq istəyirdi, amma bilmirdi bunu necə eləsin.

Bir növ, çaş-baş qalmışdı.

Rəcəb əl-Aali heç cür sakitləşə bilmirdi. Rəcəbin sevgisi, hissləri o qədər güclü idi ki, onu qorxuya salmışdı. Bu hisslər axşam düşən kimi onu  aparıb  küçələrin solğun işıqları altına atır, saatlarla avara-avara gəzməyə vadar edirdi.

Bu həqiqi hisslər onu hərdən elə çulğalayırdı ki, gecələri yellənən kresloda oturur, elə hey fikirləşirdi, səhəri diri gözlü açırdı.

Nəhayət, günlərin bir günü hisslərinin lap dərin qatlarından cavab gəldi onun bütün əzablarına: "sevdiyin adama sahib ola bilməszən!"

Keçən səfər Dubaya gəzməyə getmişdilər.

Rəcəb arvadına bahalı hədiyyələr aldı, o qədər qucaqladı, o qədər əzizlədi ki, axırda arvadı bezdi. Dünyada heç kimin demədiyi ən əziz, ən ləziz sözləri pıçıldadı onun qulaqlarına, ayaq barmaqlarından öpdü… Yuxuya gedəndən sonra da əl çəkmədi-üzündən, gözlərindən öpdü, öpdü, öpdü… Və kövrəldi… Çox kövrəldi… Əlacsız qalmışdı elə bil. Çox kədərlənmişdi…

Axır ki sonda o bir  nəticəyə gəlmişdi:

"Sevdiyin adama sahib olmaq mümkün deyil"

Rəcəb işdə olanda tez-tez zəng edirdi evə, arvadının nə etdiyi ilə maraqlanır, sorğu suala tutur, evə gələndən sonra ona yemək bişirtdirir, onu elə bərk qucaqlayır ki, arvadı ağrıdan  qışqırırdı. Arvadının dırnaqlarını tutur, barmaqlarından öpürdü, lakin yenə ürəyi soyumurdu. Arzu, istəklərinin sonu görünmürdü. Rəcəb arvadını o qədər sevirdi ki… Amma ona malik ola bilmirdi, ona hakim ola bilmirdi.

Baxmayaraq ki, uzun illər idi  bir yerdə yaşayırdılar, o, arvadına sahib ola bilmirdi.

Rəcəb əl-Aali, saçları ağarmış, ürəyi üzülmüş, Rəcəb əl-Aali, otaqları dolaşırdı.

Birdən arvadına yaxınlaşıb onu möhkəm qucaqladı və döşəmənin üstünə yıxmaq istədi, arvadı ağrıdan çığırıb ağlamağa başladı. Rəcəb arvadının göz yaşlarına dözə bilməzdi, tez geri çəkildi. Və getdi yarıqaranlıq küçələri veyillənməyə. Küçə itlərinin hürüşməsinə məhəl qoymurdu, elə hey gedirdi. Nəhayət, evə qayıtdı, ancaq yenə gözünə yuxu getmədi.

Keçirdiyi o yuxusuz gecələr, ağır, dəhşətli düşüncələr onun mistik ağrılarını get-gedə dözülməz edirdi. Arvadı hər dəfə onun dediklərini inkar etdikcə, o balaca qırmızı çantalı qızın surəti daha çox işgəncə verirdi Rəcəbə. Bu dəfə Rəcəb özünü ələ ala bilmədi, vurdu arvadını, zərbə zərbə dalıyca, dəlicəsinə vurdu, vurdu və nəhayət, arvadının bəbəklərindəki işartının sönməyindən bildi ki, o keçindi!..

Onun yaxşı və ya pis kişi olmağının bu hadisəylə heç bir əlaqəsi yox idi. Onun yaddaşı idi bu işlərin günahkarı!!! Yaddaşı öz canının ilmələrini cırıb-dağıdıb, zərləri saxlamışdı yalnız!..O parıldayan zərləri -

taxta qapını, ağappaq divarları, qırmızı çantalı qızın əcaib - qəraib pıçıltısı və onun evini yıxan baxışları-saxlamışdı yaddaşı…

Məsələ heç o qadında da deyildi - öz ərinə təslim olub qalan,bezib  öz valideynlərinin evinə qaçıb getməyən - qadında da deyildi məsələ.

O, öz evini həmişəlik tərk edib getdi. Bütün dostlarını, tanışlarını tərk edib getdi. Amma yenə də özündə deyildi. Başqa yerdə idi, yenə.

Bu ağrı-acılı düşüncələrlə dolu həyatda, bu fani dünyada başa düşdüyü  yeganə bir şey vardı: "Sevdiyin adama sahib olmaq qeyri- mümkündür! "

 

İngiliscədən tərcümə etdi:

 

Rauf Qaraişıq

Southampton

2019